استعاره ی دستوری در متون علمی و ادبی

یکی از مفاهیم مطرح در دستور نقشگرای نظام مند هلیدی، استعاره ی دستوری است که به عنوان نوعی از استعاره معرفی شده است. هلیدی سه نوع استعاره ی دستوری –استعاره اندیشگانی، استعاره بینا فردی و استعاره متنی- را معرفی و متمایز کرده است. هدف این پایان نامه بررسی میزان و شیوه کاربرد انواع استعاره ی دستوری در متون ادبی و علمی است. بدین منظور نگارنده دو اثر علمی با عنوان “اصول دستور زبان فارسی” نوشته ی دکتر ارسلان گلفام و “درآمدی بر جامعه شناسی زبان” نوشته ی دکتر یحیی مدرسی و دو اثر ادبی با عنوان “مدیر مدرسه” نوشته ی جلال آل احمد و “تنگسیر” نوشته ی صادق چوبک را برای نمونه انتخاب کرده و مورد تجزیه و تحلیل و سپس مقایسه قرار داده است. تمامی استعاره های دستوری موجود در چهار متن استخراج و دسته بندی شده اند. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که میزان استفاده از انواع استعاره ی دستوری در متون علمی نسبت به متون ادبی بیشتر است. استعاره ی دستوری به عنوان یکی از مشخصه های زبان علم مطرح است و به عقیده هلیدی(2004) استعاره دستوری در پیدایش و پیشرفت گفتمان علمی و پیش برد استدلال پردازی در این متون از اهمیت بسیاری برخوردار است. به نظر می رسد دلیل این ادعا را باید در مخاطبان متون علمی و حوزه ای که گفتمان علمی به آن مربوط است، جستجو کرد؛ بدین صورت که هر چه مخاطبان متنی، از نظر علمی و تحصیلی در سطح بالاتری باشند و هرچه متنی تخصصی تر باشد استعاره ی دستوری در آن متن، پر بسامد تر است.